مخازن و تانک های ذخیره فرآورده های نفتی
امروزه به ندرت در مورد آتش سوزی در مخازن سوخت شنیده می شود. زیرا شاهد پیشرفتهای زیادی در صنعت طراحی ، ساخت و ملاحظات حفاظت از حریق این تاسیسات بوده است. جالب است بدانید که در طی چند سال با وجود بزرگتر شدن مخازن از لحاظ اندازه ، تعداد آتش سوزیها در این تاسیسات با کاهش روبرو بوده است. در حقیقت با افزایش حجم و اندازه تانک ، ریسک حریق افزایش پیدا می کند. آتش سوزی در این مخازن بزرگ خسارات فاجعه باری از لحاظ اقتصادی و سیاسی و همچنین بر روی تداوم حیات این صنایع بر جای می گذارد لذا چنین ریسکی حجم بالایی از منابع انسانی و تجهیزات و ساختارهای لجستیکی برای حفاظت را می طلبد.
طبق کدها و استانداردهای منتشر شده توسط سازمان فراورده های نفتی آمریکا (API) و انجمن ملی حفاظت از حریق( NFPA ) و اجرای آنها توسط افراد ذیصلاح، وقوع اینگونه حوادث در دهه ی اخیر به پایین ترین سطح خود رسیده است.
تانکهای ذخیره فراورده های نفتی روی زمینی
انواع تانکهای ذخیره سازی
ارتفاع متوسط تانکهای روی زمینی 13.72 متر می باشد و ممکن است هر یک در داخل حفره ای(خاکریز) و یا چند تانک در یک حفره قرار بگیرند.خاکریزها که به آنها اشاره شد موانع فیزیکی هستند که از گسترش ونشت محتویات تانک در هنگام سرریز شدن مخزن یا آسیب دیدگی آن جلوگیری می کنند.
مخازن با سقف مخروطی یا گنبدی (Cone roof and dome roof tanks )
مخازن با سقف باز و شناور (Open top floating roof tanks )
مخازن سرپوشیده با سقف شناور داخلی (Covered (Internal) Floating Roof Tanks )
مخازن عمودی کم فشار(Vertical low-pressure storage tanks )
مخازن افقی (Horizontal Storage Tanks )
مخازنی که برای ذخیره سازی مواد اشتعال پذیر استفاده می شوند عموما بر اساس خصوصیات فیزیکی محصول ذخیره شده شناسایی می شوند اما این مسئله همیشه صادق نیست .مواردی وجود دارد که محصولات دخیره شده در داخل مخزن بدون در نظر گرفتن یک محصول مشخص می باشند.
مخازن با سقف مخروطی یا گنبدی (Cone roof and dome roof tanks )
این مخازن شبیه به هم بوده و تنها در شکل سقف با هم تفاوت دارند. سقفهای گنبدی همانظور که از اسمشان پیداست گنبدی شکل هستند اما بسته به شیب سقف ، حالت گنبدی شکل آنها ممکن است از روی زمین قابل مشاهده نباشد.در این مخازن فضایی بین سطح بالای محصول داخل آن و سطح زیرین سقف وجود دارد که به آن Vapor Space گفته می شود.
این مخازن عموما جهت ذخیره مایعاتی با Flash Point یا درجه اشتعال 37 درجه سانتیگراد یا بیشتر استفاده می شوند.اما مواردی نیز بوده است که مایعات با Flash Point پایین تر در این مخازن دخیره شده اند و باعث اشتعال Vapor Space شده است.
این مخازن به دستگاه جبران ساز فشار/خلاء مجهز گردیده اند که این امکان را فراهم می کند تا فشار داخلی تقریبا برابر با فشار اتمسفر فضای بیرون باشد. این دستگاه به تانک اجازه می دهد تا در حین پر و خالی کردن و یا در شرایط تغییرات دمایی شدید که موجب تغییر در فشار Vapor Space می گردد، تنفس نماید.
تانکهای با سقفهای گنبدی و مخروطی همچنین دارای روزنه ای به نام Weak roof to shell هستند .در شرایط وقوع حادثه مانند اضافه فشار داخلی ناشی از انفجار یا موارد مشابه سقف از بدنه عمودی جدا میگردد و بدین ترتیب از شلیک شدن اجزای تانک بر اثر انفجار جلوگیری می گردد.
مخازن با سقف باز و شناور (Open top floating roof tanks )
این مخازن ، دارای سقفی شناور بر روی سطح مایع داخل تانک می باشند . این سقف در داخل تانک به همراه ماده داخل آن بالا و پایین می رود.
مزیت این سقفها این است که فضای بخار یا همان Vapor Space که در نوع گنبدی وجود داشت در این نوع وجود ندارد .این تانکها را می توان از طریق حلقه ای فلزی که دور تا دور آن در بالا کشیده شده است از تانکهای گنبدی تشخیص داد.
مخازن سرپوشیده با سقف شناور داخلی (Covered (Internal) Floating Roof Tanks )
این مخازن از لحاظ ساختاری همانند نوع قبل بوده با این تفاوت که در این نوع یک سقف ثابت در بالا اضافه گردیده است. سقف ثابت این تانکها دارای دریچه هایی هستند که وظیفه ی بر قراری تعادل محدوده ی انفجاری بخارات و گازها را بر عهده دارند.
این دریچه ها امکان ورود و خروج هوا به داخل فضای بین سقف ثابت و سقف شناور در هنگام بالا و پایین رفتن آن در داخل مخزن را می دهد. مخازنی که در مورد آنها سخن گفتیم در بسیار ی از مناطق پالایشگاهی و همچنین مناطقی از قبیل تاسیسات پتروشیمی، فرودگاهها و ترمینالهای دریایی وجود دارند.